UITGEBREID LITERATUUROVERZICHT
Nederlandstalige boeken van 2009 en later, gerangschikt op naam van de auteur
Geen titels
- Baart, A. & Vosman, F. (2015) De patiënt terug van weggeweest Werken aan menslievende zorg in het ziekenhuis; Uitgeverij SWP; ISBN: 9789088505430
'Gewoon lief zijn', schreef een lid van de Raad van Bestuur bovenop een stapel beleidsstukken. Alle verbetertrajecten ten spijt voelden patiënten zich onvoldoende gezien. Het ziekenhuis besloot zich te gaan profileren als ‘lief ziekenhuis’, een provocerend profiel met grote gevolgen.
Uitgangspunt was de overtuiging dat goede zorg niet kan worden bedacht en vervolgens geïmplementeerd. Ze kan tevoorschijn komen uit de praktijk zelf, als de deelnemers in processen van reflectie en beraadslaging anders leren kijken, denken en doen.
Onderzoekers vanuit de zorgethiek en presentie kregen de unieke kans om ‘dicht op de bloedbaan’ van de zorgpraktijken te komen en vaak letterlijk over de schouders van de betrokkenen mee te kijken. Zo leverden zij een geheel eigen input aan het programma ‘lief ziekenhuis’.
Dit boek brengt kritisch verslag uit van een zorgethisch gemunt veranderingsproces dat gevolgen heeft voor de praktijken van de zorgverlening, het leidinggeven en het zorgbeleid. Het wil een inspirerende leidraad zijn voor ziekenhuisbesturen, managers in de zorg, medici, veranderkundigen en organisatieadviseurs. Maar ook voor ethici en filosofen die de zorg vanuit de zorg verder willen helpen. - Baart, A. & Carbo, Chr. (2013) De zorgval; Uitgeverij Thoeris; ISBN: 978-90-72219848
In dit bijzondere omkeerboek krijgt kritiek op de zorg twee gezichten. In een wetenschappelijk essay trekt prof. dr. Andries Baart van leer tegen het optimistische WMO-leger dat zelfredzaamheid en eigen kracht stimuleert, maar geen oog heeft voor kwetsbaarheid. Baart pleit voor de 'presentiebenadering' om de zorg voor haar eigen val te behoeden. Christa Carbo schetst aan de andere kant aansprekende en intieme praktijkportretten van mensen die in de zorgval liepen. Ze laat ook zien hoe het wel kan. - Baart, A. & Willeme, F. (2010) Van tellen naar vertellen, en terug; Uitgeverij Boom | Lemma; ISBN: 978-90-5931-615-7
Sommige zorg is goed, heel goed zelfs, en toch wordt dat door moderne kwaliteitssystemen vaak niet gezien. Andere zorg is slecht, heel slecht zelfs, en ook dat wordt door het hedendaagse kwaliteitsdenken niet of nauwelijks opgemerkt. Hoe kan dat? Waardoor ontstaat deze blindheid van het huidige, toch zo geavanceerde streven naar kwaliteit? En is ze ook te verhelpen? In een pittige verhandeling werpen de auteurs licht op deze zaak. Maar belangrijker nog: met behulp van de zorgethiek en presentie laten ze overtuigend zien dat het anders en beter kan. In hoofdstuk 1 presenteren zij het indrukwekkende en alomtegenwoordige streven naar kwaliteitsverbetering in de zorg en wordt een drietal tekorten ervan belicht. Deze manco’s zijn grotendeels het gevolg van een doorgeschoten bureaucratisering die nauwelijks oog heeft voor de betekenis van relaties, verhalen en waarden in goede zorg. Door consequent te denken vanuit relationele afstemming kunnen deze tekorten worden weggewerkt. In hoofdstuk 2 en 3 wordt een indringende casus uit de palliatieve zorg in Vlaanderen getoond. - Baart, A. (2011)
Een theorie van de presentie; Uitgeverij
Boom | Lemma; ISBN: 9789059313217 (verschenen 2001)
In dit boek worden beroepspraktijken geanalyseerd waarin dat zoeken van nabijheid en afstemming met een ongewone radicaliteit geschiedt. Die aanpak wordt de presentie-benadering genoemd en is hier vooral onderzocht aan de hand van enkele pastores die intensief meeleven met bewoners van achter-standsbuurten.
Veel mensgerichte professionals zullen hun (oorspronkelijke) liefde voor hun vak in de geschetste aanpak herkennen. In het verlengde van de analyses en beschrijvingen wordt een presentie-theorie ontwikkeld met voluit aandacht voor zulke vraagstukken als wat het betekent om arm en sociaal overbodig te zijn, hoe men kan aansluiten bij de leefwereld van armen en hoe men betrokkenheid gestalte geeft. - Becker, M., Tongeren, P. van, Hoekstra, A., Karssing, E. & Niessen, R.
(2010) Deugdethiek en integriteit, achtergronden en aanbevelingen; Uitgeverij Van Gorcum; ISBN: 9789023246732
Het boek opent met een korte uitleg van de hedendaagse integriteits-discussie en lacunes die haar kenmerken. Vervolgens wordt de deugdethiek uitgelegd en gaan we in op haar mogelijkheden in deze lacunes te voorzien. Daarna wordt integriteit als deugd geschetst. Verder komt de relevantie van de vier kardinale deugden (rechtvaardigheid, moed, maat en verstandigheid) voor ambtelijk handelen aan bod. Het boek sluit af met praktische richtlijnen. - Bersselaar, V. van der (2009) Bestaansethiek; Normatieve professionalisering en de ethiek van identiteits-, levens- en zingevingsvragen;
Uitgeverij SWP; ISBN: 9789088500695;
In Bestaansethiek laat Victor van den Bersselaar zien dat er ook in de postmoderne tijd ruimte is voor een gedeeld ethisch referentiekader voor de articulatie van de identiteits-, levens- en zingevingsvragen. Hij put daarvoor uit drie bronnen: de hernieuwde belangstelling voor de filosofie van de levenskunst, de feministische filosofie van de zorg en de hermeneutische filosofie van het zelf en de ander. Dit referentiekader kan dienen als de bagage die praktijkwerkers nodig hebben om zowel met de ethische aspecten van de vragen van hun cliënten en doelgroepen te kunnen omgaan, als met de mogelijkheden en beperkingen van de instellingen en de organisaties waarbinnen zij opereren. Daarmee geeft het een nadere invulling aan het begrip normatieve professionalisering. - Beurskens, E, Van der Linde, M. & Baart, A. (2019) Praktijkboek presentie; Uitgeverij Coutinho; ISBN: 9789046906514
Het bevorderen van een inclusieve samenleving waarin men omziet naar, en zorgdraagt voor elkaar, met in het bijzonder aandacht voor diegenen die het meest kwetsbaar zijn, dat is het doel van presentie. De presentiebenadering streeft ernaar om te zijn ‘met’ mensen die zijn aangewezen op professionele steun om er zo ‘voor’ hen te kunnen zijn. Het Praktijkboek presentie geeft studenten en professionals inzicht in de presentiebenadering over de volle breedte.
Het boek bespreekt de thema’s die binnen de presentiebenadering een centrale rol spelen en de manier waarop deze thema’s in de praktijk kunnen worden uitgewerkt. Aandacht voor en toewijding aan de cliënt, en het belang van relationeel werken staan centraal. De uitgave biedt de (aankomend) professional taal, concepten en praktische handvatten om het eigen vak op een presente, professionele en menslievende manier uit te voeren en daarop te reflecteren, binnen het eigen specifieke werkveld en de eigen vakbekwaamheid. - Bieri, P. (2012) Hoe willen wij leven? Wereldbibliotheek; ISBN 9789028424982; Oorspronkelijke titel: Wie wollen wir leben? Uit het Duits vertaald door: Marijke Koekoek.
Romanschrijver Pascal Mercier werd wereldberoemd met Nachttrein naar Lissabon. Als filosoof schreef hij onder zijn eigen naam Hoe willen wij leven?, waarin hij de vraag stelt die ook in zijn literaire werk voortdurend ter sprake komt: hoe kunnen wij zelf bepalen hoe ons leven zich voltrekt? Centraal daarbij staat voor hem de menselijke waardigheid. Zonder waardigheid kan zelfstandigheid immers niet bestaan. Met deze vraag naar onze autonomie werpt Bieri in Hoe willen wij leven? een nieuw licht op onze zelfkennis en identiteit. - Bouwer, J. (red.) & Haar, B. de (2010) Kwaliteit van zorg; Optimaal zonder levensbeschouwing? Uitgeverij Van Gorcum; ISBN: 9789023244905;
Goede zorg is iets essentieel anders dan het verschaffen van een consumptiegoed. De kwaliteit van zorg wordt in hoge mate bepaald door de bejegening van de cliënt/patiënt en de betrokkenheid die de zorgverlener toont: het draait niet alleen om herstel, zoals in het medische verhaal, maar ook om het accepteren van en het leren leven met de ziekte. In het verhaal van de cliënt/patiënt vormt levensbeschouwing of spiritualiteit een essentieel onderdeel; het bestaan en de omgang met ziekte, gezondheid, leven en dood krijgen (mede) hierdoor vorm.
 In 'Kwaliteit van zorg' buigen de wetenschappers Verkerk, Smeets, Eefsting en Niendieker zich in vier kernartikelen vanuit verschillende disciplines over de geschetste achtergrond. Zij behandelen vragen als: ‘Wat is goede zorg?’, ‘Welke competenties veronderstelt goede zorg bij professionals?’, ‘Hoe kijkt de patiënt aan tegen goede zorg?’, ‘Wat is de relatie tussen het zorgconcept en de zorgverlener?’ en ‘Onder welke voorwaarde is zorg meer dan een kostenpost?’. In de acht daaropvolgende hoofdstukken vindt reflectie op deze vier artikelen plaats door Zock (geestelijke zorg), Leget (medische en zorgethiek), Waaijman (spiritualiteit), Suurmond (theoloog, therapeut en ervaringsdeskundige), Post (sociale geneeskunde), Jochemsen (medische ethiek), Bilo (geneeskunde) en Van Leeuwen (verpleegkunde en spiritualiteit). De genoemde auteurs plaatsen in hun bijdragen een kritische kanttekening bij een automatische uitvoering van kwaliteitssystemen en professionele richtlijnen, bij de onderliggende zorgconcepten en de daaraan gelieerde zorgpraktijken.
'Kwaliteit van zorg' biedt artsen, verpleegkundigen, geestelijk zorgverleners en anderen die in de zorg werkzaam zijn een brede oriëntatie op de centrale stelling dat kwaliteit van zorg onmogelijk is als de cliënt/patiënt niet zelf in beeld komt en diens levensbeschouwing niet wordt meegenomen in de behandeling en zorg. - Bracke, K. (2020) . Van mens tot mens . Hoe patiënten zorgverleners kunnen inspireren; Uitgeverij Lannoo Campus, EAN: 9789401468299;
Elke dag maken duizenden zorgverleners het verschil voor patiënten. Maar waarin zit dat verschil precies? In de kennis die zorgverleners uitstralen, of in het technische aspect van de zorg die ze verlenen? En wat maakt dat patiënten de zorg als bijzonder of buitengewoon ervaren? Is dat het persoonlijk contact met de zorgverlener? Of het feit dat een patiënt mee richting kan geven aan zijn hersteltraject?
In Van mens tot mens vertellen diverse (ex-)patiënten wat uitmuntende zorg voor hen betekent. Die zoektocht leidt tot vijftien aandachtspunten voor kwaliteitsvolle zorg: handige tools die patiënten kunnen aanreiken aan zorgverleners om samen de zorg op een nog hoger niveau te tillen. Tools die de efficiëntie en de technologie in onze zorgsector niet in de weg hoeven te staan en geen extra druk leggen op de zorgverleners.
Geschreven vanuit de persoonlijke ervaring van patiënten en aangevuld met de blik van experten in participatie in de zorg, biedt dit boek een omvattend beeld van hoe zorg teamwork is. Bovenal toont het aan hoe zorgverleners en patiënten samen het verschil kunnen maken voor nog veel meer kwaliteitsvolle zorg. - Buitink, J., Ebskamp, J. & Groothoff, R. (2012) Moresprudentie; Ethiek en beroepscode in het sociaal werk; Uitgeverij ThiemeMeulenhoff; EAN: 9789006952490
Moresprudentie leert morele keuzes te herkennen, te analyseren en biedt handvatten om praktische dilemma’s op te lossen. Zowel in het werken met cliënten als in de relatie met collega’s en de organisatie. Moresprudentie koppelt theorie aan praktijk, met oefeningen in het boek en op de bijbehorende website Moresprudentie.nl - Buitink, J. & Ebskamp, J. (2011) Van beroepscode naar moresprudentie; Brochure van NVMW en ThiemeMeulenhoff;
- Buuren, M. van & Dohmen, J. (2013) Van oude en nieuwe deugden; Levenskunst van Aristoteles tot Nussbaum; Uitgeverij Ambo; ISBN: 9789026326912
Levenskunst is een manier om de zoektocht naar het goede leven vorm te geven. De westerse mens heeft de vrijheid veroverd om te kiezen wie hij wil zijn. Maar hoe die vrijheid in te vullen? En hoe kan een maatschappij vol vrije individuen goed functioneren? Daarvoor is een nieuwe moraal nodig die niet dogmatisch is, maar positief. Een moraal die persoonlijke vrijheid definieert ten opzichte van de ander, in een maatschappelijk verband.
Maarten van Buuren en Joep Dohmen betogen dat deugden de mens in staat stellen te onderscheiden wat het goede is. Ze moeten in de praktijk met wijsheid worden ingezet, afhankelijk van de situatie en de mores. Gebeurt dat niet dan verkeren ze in hun tegendeel en worden ondeugden.
In Van oude en nieuwe deugden gaan Van Buuren en Dohmen te rade bij tien denkers die in de loop van 2500 jaar verschillende visies op het goede leven hebben geformuleerd, van Laozi tot Machiavelli, van Friedrich Nietzsche tot Richard Rorty, van Aristoteles tot Martha Nussbaum. - Buuren, M. van & Dohmen, J. (2013) Wenken voor het goede leven; Een hoorcollege over 2500 jaar deugdethiek, van Aristoteles tot Nussbaum op 10 cd's; Den Haag, Home academy; ISBN: 9789085301103
We zijn vrij om te worden wie we willen zijn en ons leven zelf vorm te geven. Maar hoe vul je die vrijheid in en wat is goed leven? Daarvoor is een nieuwe moraal nodig die niet dogmatisch is. Van oudsher behandelt de deugdethiek de moraal in termen van deugdelijkheid en voortreffelijkheid. Het gaat daarbij om het excelleren als persoonlijkheid. Deugdethiek biedt houvast bij de zoektocht naar een goed leven. Van Buuren en Dohmen behandelen tien klassieke en moderne denkers over deugden. Ze tonen op overtuigende wijze het belang van deugdethiek in onze moderne tijd.
- Cingel, M. van der (red.) S. Cardiff, Th. Niessen, J. Jukema & A. van Hout (2022). Moreel verpleegkundig leiderschap. Uitgeverij Boom; ISBN: 9789024436545
In Moreel verpleegkundig leiderschap wordt het verband uitgelegd tussen de morele waarden van het beroep en verpleegkundig leiderschap. Behandeld wordt wat moreel verpleegkundig leiderschap is en hoe het er in de praktijk uitziet.
In zes hoofdstukken komen verschillende thema’s aan bod die moreel verpleegkundig leiderschap illustreren: de morele grondslag van de zorgpraktijk, persoonsgerichtheid, zelfleiderschap, gender en diversiteit, preventie in de wijk, en telezorg. Zo wordt duidelijk hoe belangrijk de rol van moreel verpleegkundig leiderschap is bij het geven van goede, persoons-gerichte zorg en bij het vergroten van de invloed en het werkplezier van verpleegkundigen.
De vele voorbeelden en casussen zorgen voor een verbinding tussen theorie en praktijk. Studenten worden daarnaast gestimuleerd om kritisch na te denken door de reflectie- en kennisvragen en de toepassingsopdrachten, zowel in het boek als op de bijbehorende website. - Cremers, A. e.a. (red.) (2009) Morgen doe ik het anders!, Inspiratie voor verpleegkundigen; Den Haag / Utrecht, Uitgeverij Lemma en Nu'91; ISBN: 978-90-5931-345-3
In Morgen doe ik het anders! Inspiratie voor verpleegkundigen worden oefeningen in professionaliteit beschreven die maximaal 44 minuten duren. De oefeningen zijn zo opgesteld dat ze zonder begeleiding door een team of een individuele verpleegkundige uitgevoerd kunnen worden. Het boek is een waardevol instrument om verpleegkundigen te inspireren in werktijd, tijdens een werkoverleg of anders regelmatig tijd te plannen om een onderwerp over professioneel handelen aan de orde te stellen. Verpleegkundigen en werkgevers worden aan het denken gezet over en geïnspireerd tot het reflecteren op professioneel handelen.
- Cusveller, B.
(2010) Wat je van verpleegkundigen mag verwachten; Lectorale rede 21 januari 2010; Lectoraat verpleegkundie beroepsethiek; Christelijke Hogeschool Ede
(Voor download zie op pagina Download algemeen)
- Dalen, W. van (2017). Ethiek de basis. Morele competenties en normatieve professionaliteit; derde druk; Noordhoff Uitgevers BV, ISBN: 9789001865146
Ethiek de basis licht toe wat het belang is van het innemen van een moreel standpunt en wat dat inhoudt voor je omgeving en professioneel functioneren. Het boek reikt duidelijke definities aan van ethische kernbegrippen als verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en integriteit. Ook beschrijft het welke morele argumenten legitiem zijn en welke niet. Studenten leren tot een eigen en weloverwogen oordeel te komen door middel van systematisch analyses van morele vraagstukken. Het boek bevat veel levendige voorbeelden en handige samenvattingen. Met de vele reflectievragen kunnen studenten de morele competenties nog verder ontwikkelen. Ethiek de basis is geschikt voor alle opleidingen. Het boek is ook beschikbaar als e-book. Wat is nieuw in de derde editie van Ethiek de basis? De derde druk van Ethiek de basis is uitgebreid met de onderwerpen verantwoordelijkheid, normatieve professionaliteit en modellen van morele leerprocessen. Alle casussen op de website zijn geactualiseerd en er zijn nieuwe oefenvragen toegevoegd. Online ondersteuning In de ondersteunende online omgeving vinden studenten oefenvragen en extra opdrachten. Voor docenten staan er extra opdrachten. Ook kunnen zij zelf toetsen samenstellen met Toets-op-Maat. - Dalen, W.K. van
(2009) Integriteit in uitvoering; Uitgeverij Noordhoff, Groningen; ISBN: 9789001763695.
Uw eigen integriteit is uw kostbaarste kwaliteit in uw werk en leven. U wordt er echter niet mee geboren. Uw integriteit is een gevolg van uw gedrag. Bij anderen herkennen we het snel. Toch is het niet eenvoudig uw eigen integriteit te organiseren. Dit boek legt uit wat goede mensen beter doen. Het helpt u om uw integriteit overeind te houden in de drukte van het dagelijks leven. Welk gedrag moet u vertonen zodat anderen u respecteren ook als u een keuze maakt die afwijkt? Voor het ontwikkelen van integriteit is het nodig dat u: - Aandacht hebt voor uw morele intuïtie en uw gevoelens zodat u morele problemen herkent als ze aan de orde zijn. - Redelijke argumenten kunt formuleren en een weloverwogen keuze maakt en die met anderen bespreekt. - Moed ontwikkelt om dat te doen wat u moreel juist vindt. Dit boek is een geïntegreerde, sociaalpsychologische en filosofische behandeling van integriteit die uitlegt hoe het in de praktijk werkt; hoe u een ‘streetwise’ moraal ontwikkelt. Overwin de angst om open te staan voor een moreel perspectief op uw leven. Overstijg de gewoonte uw mening uit de krant te halen. En leer redelijke argumenten te formuleren. - Dam, F. van en M. van der Cingel
(2010) Op zoek naar een basis voor compassie; in: Tijdschrift voor verpleegkundigen (TvZ) nr. 2 pp. 44 - 46
Samenvatting: „In een deelonderzoek van een kwalitatieve studie naar de betekenis van compassie in de verpleegkundige praktijk zijn 12 verpleegkundigen en 11 zorgvragers in diepte-interviews ondervraagd over drie aspecten van compassie. Uit de antwoorden blijkt dat compassie voor de meeste zorgvragers en verpleegkundigen een onlosmakelijk deel van de zorg is.” - Devisch, I. (2017) Het empatisch teveel; Op naar een werkbare onverschilligheid. Uitgeverij de Bezige Bij; ISBN: 9789023449812
In een tijd waarin maatschappelijke tegenstellingen en sociale ongelijkheid op de voorgrond treden, klinkt een sterke roep om meer empathie. Van Barack Obama en Angela Merkel tot Jesse Klaver – velen beschouwen het menselijk vermogen zich in te leven in anderen als stuwende kracht voor moreel handelen en een probaat middel tegen onverschilligheid. Maar is empathie altijd goed? Op het niveau van de persoonlijke verhoudingen is zij wenselijk, maar empathie is geen wondermiddel waarmee we alle maatschappelijke problemen kunnen oplossen. Een zekere onverschilligheid is gewenst en soms zelfs bittere noodzaak. In Het empathisch teveel neemt Ignaas Devisch de lezer, uitgaande van voorbeelden uit het actuele maatschappelijke debat, mee in de geschiedenis van het denken over empathie. Hij daagt ons uit na te denken over ons mensbeeld: schuilt in ieder mens behalve een vriend niet ook een schurk? - Droogers, A.
(2017). Kieswijzer Levensbeschouwing. Amsterdam University Press. ISBN: 9789462984257.
Steeds meer mensen vullen hun levensbeschouwelijke rugzakje op eigen wijze. Vroeger bepaalden kerken de richting, nu maakt de meerderheid van de Nederlandse bevolking zelf uit wat zinnige antwoorden zijn op veel voorkomende levensvragen. Daarbij benut men alle bronnen die iets van waarde te bieden hebben, zowel religieuze als atheïstische bronnen.
Vooral de media zijn nu leverancier van ideeën. Het aanbod is groter en gevarieerder dan ooit. De overmaat aan suggesties kan desoriënterend werken. Hoe weet je of dat ene aansprekende inzicht uit de Happinez zo goed is als het lijkt?
Deze Kieswijzer helpt om wijzer te kiezen. De lezer kan de eigen voorkeuren expliciet maken. Vaak gaat het om keuzes als: ‘Bestaat God?’ ‘Heb ik meer levens?’, of: ‘De rede is toch afdoende?’ In het levensbeschouwelijke landschap zet dit boek wegwijzers neer die de mogelijke routes aangeven. Elke optie wordt op één bladzijde toegelicht, met oog voor contrast èn nuance. Kieswijzer levensbeschouwing is een handzame, praktische zingevingsgids. - Duijst, W.L.J.M.
(2009) Praktijkboek beroepsgeheim en informatieverstrekking in de zorg (Nederlands Recht); Uitgeverij Maklu; ISBN: 9789046601846
Het medisch beroepsgeheim is bepalend in de relatie tussen hulpverlener en patiënt, maar zonder adequate informatieverstrekking is werken in de zorg niet mogelijk. Het gevolg is dat hulpverleners altijd een keuze moeten maken tussen spreken of zwijgen. Tijd om te overleggen met collega’s of om een handboek te raadplegen ontbreekt meestal. Ook het uitstellen van de keuze tussen geheimhouding en informatieverstrekking is een keuze. Zelfs niet kiezen is een keuze. Dit Praktijkboek beroepsgeheim beschrijft in (vaak korte) casus een groot aantal verschillende situaties waarin die keuze een rol speelt en geeft per geval kort en krachtig aan wat de verschillende hulpverleners wel of niet mogen/kunnen doen. Dit Praktijkboek is bedoeld als handreiking voor elke hulpverlener in de zorg die wordt geconfronteerd met dilemma’s over geheimhouden en informatieverstrekking en waarbij een praktisch antwoord wordt verwacht. - Dwarswaard, J. (2011) De dokter en de tijdgeest; Een halve eeuw veranderingen in de beroepsethiek van huisartsen en chirurgen; Uitgeverij Boom | Lemma; ISBN: 978-90-5931-651-5.
De dokter en de tijdgeest geeft een inkijk in het denken en handelen van professionals in een sterk veranderende gezondheidszorg. Dwarswaard heeft de veranderingen in de beroepsethiek van huisartsen en chirurgen bestudeerd. De breed levende gedachte dat hun ethiek door de tijd heen betrekkelijk constant is gebleven wordt onderuitgehaald. Nauwgezet wordt beschreven hoe ethische opvattingen ingrijpend veranderen door maatschappelijke ontwikkelingen én door overheidsbeleid. Ook de ontwikkeling naar meer marktwerking en de gevolgen die deze heeft gehad voor de beroepsethiek komen aan bod. In het boek wordt uitgebreid geciteerd uit de door haar bestudeerde vaktijdschriften, wat een levendig beeld oplevert van de afgelopen halve eeuw. Daarnaast wordt uitvoerig geciteerd uit de zestig interviews met drie generaties huisartsen en chirurgen die Dwarswaard heeft gehouden. Deze studie is interessant voor verschillende doelgroepen: voor huisartsen, chirurgen en andere artsen natuurlijk, maar ook voor de vele onderzoekers, beleidsmakers en bestuurders die betrokken zijn bij de gezondheidszorg. Voor hen is het bij uitstek interessant om te weten wat de door hen bepleite beleidsmaatregelen betekenen in het veld, voor patiënten en voor de professionals.
- Embregts, P. (2009) Menslievende professionalisering in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking; Intreerede (in verkorte vorm) uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van lector ‘Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking’
aan de Faculteit Gedrag, Gezondheid en Maatschappij van
de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen op 4 juni 2009;
ISBN: 978-90-814228-1-9;
(Voor download zie op pagina Download algemeen) - Ende, T. van den (2011) Waarden aan het werk; Over kantelmomenten en normatieve complexiteit in het werk van professionals; Uitgeverij SWP; ISBN: 978 90 8850 236 1;
Goed werk doen wordt steeds complexer. Professionals stuiten regelmatig op normen en waarden die niet verenigbaar zijn. En zij hebben te maken met uiteenlopende belangen. Hoe gaan zij daarmee om in hun beroepspraktijk? Bewustwording van die complexiteit is van groot belang om goede keuzes te kunnen maken. Aan de hand van interviews en casuïstiek biedt Waarden aan het werk belangrijke aanknopingspunten voor het verder versterken van de normatieve leerprocessen van professionals en hun organisaties. - Es, R. van (2021) . Ethiek: emoties & argumenten . Professionele morele besluiten nemen; Uitgeverij Boom; EAN: 9789024443772
Ethiek combineert op bijzondere wijze emoties en argumenten en kijkt per definitie vanuit meerdere perspectieven naar morele kwesties. Het gaat om betrokken zijn en afstand nemen, om meevoelen maar ook om kritisch denken.
Om een professioneel gesprek te voeren dat leidt tot een moreel verantwoord besluit, heb je specifieke kennis en vaardigheid nodig. Dit boek is gericht op groepen die zulke gesprekken met elkaar voeren: besturen, raden van toezicht, commissies ethiek en professionals in intervisie. Het geeft een inleiding in de ethiek die je nodig hebt om systematisch morele besluiten te nemen via dialoog en debat. Met aandacht voor de valkuilen en blinde vlekken in dat proces van besluitvorming. - Es, R. van (2020) . Emotionele integriteit . De onderstroom van professionele ethiek; Uitgeverij Boom; EAN: 9789462763661
Integriteit is de laatste jaren opgenomen in de bovenstroom van organisaties via collectieve codes, controles en checklists. Het is rationele integriteit geworden, een vast onderwerp voor bestuur en management. Daarmee zijn persoonlijke morele emoties steeds verder uit het zicht geraakt. Kun je balans brengen in de morele emoties die je ervaart in het uitoefenen van je vak? Kom je tot emotionele integriteit? Dat vereist een andere manier van bewustzijn, kijken en besluiten.
Trots, spijt, respect, schaamte: dit boek is een zoektocht naar de morele emoties van professionals en naar de wijze waarop ze tot emotionele integriteit proberen te komen. - Es, R. van (2015) . Professionele ethiek . Morele besluitvorming in organisaties en professies; Vakmedianet; EAN: 9789462760615
Dit boek is een inleiding tot de ethiek in organisaties en professies met de nadruk op de kwaliteit van morele besluitvorming. Op een visueel aantrekkelijke en ongebruikelijke manier wordt dit specialisme behandeld via kunstvormen. Aan de hand van ruim zestig films, dertig schilderijen en litho's, twintig romans, acht gedichten en zes toneelstukken wordt de lezer wegwijs gemaakt in het nemen van morele beslissingen.
Dit mondt uit in een overzichtelijk model van drie fasen volgens de klassieke indeling: beeldvorming, oordeelvorming en besluitvorming. Met dit model valt in de praktijk goed te werken: het is ontwikkeld op basis van meer dan tweehonderd morele besluitvormingsprocessen in organisaties en professies waar de auteur de laatste twintig jaar direct of indirect bij betrokken is geweest.
Het nemen van een moreel besluit is een kwestie van zorgvuldig analyseren en zelfbewust durven kiezen. Dit boek helpt daar bij. Het biedt een systematische werkwijze voor morele besluitvorming in organisaties en professies. - Ewijk, H. van & Kunneman, H. (2013) Praktijken van Normatieve professionalisering Uitgeverij SWP; ISBN: 9789088504617
Normatieve vragen en morele uitdagingen spelen een steeds grotere rol in professionele organisaties en in het praktische handelen van professionals. Dit boek biedt een dieper begrip van deze vragen en geeft wegen aan om daar in de praktijk creatief en moreel verantwoord mee om te gaan. De theorie en de praktijk van normatieve professionalisering zoals die de afgelopen twintig jaar aan de Universiteit voor Humanistiek is ontwikkeld, zijn daarbij richtinggevend.
Door een groot aantal praktijken van normatieve professionalisering van binnenuit te beschrijven en te analyseren, willen wij professionals, onderzoekers en managers die in hun eigen praktijk met normatieve en morele vragen worstelen ondersteunen, bemoedigen en inspireren. Daarmee geeft dit boek bovendien nieuwe impulsen aan de theorievorming en het onderzoek op dit snelgroeiende gebied.
Geen titels
- Fransen, R. & Van Den Eynde, S. (2010) De 11de dimensie; waarden, zingeving en spiritualiteit in de zorg; Uitgeverij Campinia Media; ISBN: 97890356.1232.7
Professioneel vorm geven aan de ‘elfde dimensie’, aan zingeving en spiritualiteit, is en blijft in de zorg een opdracht en een uitdaging. Dit boek is bestemd voor zorgverleners, docenten en studenten die op de zorg willen reflecteren vanuit de vraag hoe waarden, zingeving en levensbeschouwing hun werk kleuren. Het is gegroeid vanuit onderwijs en onderzoek aan het Hoger Instituut voor Verpleegkunde St. Elisabeth Turnhout en het departement Gezondheidszorg Turnhout van de Katholieke Hogeschool Kempen, waar zowel verpleegkundigen als vroedvrouwen opgeleid worden. Bij waarden en spiritualiteit gaat het niet in de eerste plaats om ‘wat’ je doet, maar vooral om ‘hoe’ je iets doet. Dit inzicht loopt als een rode draad doorheen het werk. De kracht van dit boek ligt in de mix van denk- en zoekwerk naar zorg op maat van alle betrokken partijen, want aandacht voor spiritualiteit is tegelijk eenvoudig en complex. Elke situatie vraagt nu eenmaal een eigen benadering omdat spiritualiteit steeds te maken heeft met streven van een mens naar zin en geluk.
- Gezondheidsraad / Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (2016) Integriteit in zorgorganisaties: perspectieven van bestuurders; Signalering Ethiek en Gezondheid 2016/1. Den Haag, Centrum voor Ethiek en Gezondheid; ISBN: 978-90-5732-258-7
Het signalement onderzoekt zowel de mogelijkheden voor bestuurders om integriteit in zorgorganisaties te bevorderen als de grenzen waar zij tegen aanlopen. Het signalement beoogt het debat over integriteit in zorgorganisaties een stap verder te brengen en handvatten te bieden voor het behouden en bevorderen daarvan.
Het signalement is opgesteld op basis van een analyse van relevante filosofie- en managementliteratuur en van het publieke debat over integriteit. Daarnaast is het signalement gebaseerd op interviews met zorgbestuurders.
- Heijst, A. van, M. Pijnenburg, F. Vosman, C. Leget, B. Berden, H. van Irsel, M. Jansen, A. Rebel, A. Schouten, M. Stegenga (2010) Menslievende zorg, management en kwaliteit; Uitgeverij Damon; ISBN: 9789055739974
Werken aan kwaliteit in de zorg kan op veel manieren. Voor sommigen speelt goed management hier een centrale rol. Anderen zijn ervan overtuigd dat kwaliteit in de zorg niet denkbaar is zonder hierbij menslievendheid, als het wezen van zorg en van het verlenen van zorg te betrekken. De discussie rond de verhouding tussen menslievendheid, kwaliteit en management is complex en wordt soms sterk gepolariseerd. Dat alle drie van belang zijn is evident. Hoe ze zich tot elkaar verhouden, is onderwerp van debat.
In deze bundel denkt een aantal wetenschappers en praktijkmensen na over deze verhouding. Sommigen vertrekken vanuit hun werk als manager, bestuurder of trainer; anderen vanuit de ethiek van de zorg of de filosofie. Simpele tegenstelling worden steeds gemeden. Gezocht wordt naar de juiste verhouding tussen het inspelen op actuele ontwikkelingen en het vast houden van waar het in de zorg uiteindelijk om gaat: aandacht voor kwetsbare en gekwetste mensen. - Hirtum, P.V. van e.a. (2010) Onderwijs in professioneel gedrag; Bijna niemand durft een onvoldoende te geven; in: Medisch Contact (65) nr. 2 pp. 74 - 76
- Houtlosser
(2011) Verpleegkundige beroepsethiek; Uitgeverij Boom | Lemma; ISBN: 90 5931 765 9
Hoe gaan verpleegkundigen om met ethische problemen in de patiëntenzorg? Welke mogelijkheden zien ze zelf? In drie op ware gebeurtenissen gebaseerde casussen worden verschillende manieren beschreven waarop verpleegkundigen met ethische problemen omgaan. Die manieren zijn: op basis van een eigen rol, een eigen domein of een eigen ethiek. We zien verpleegkundigen streven naar een positie als belangenbehartiger van de patiënt, als zelfstandig beroepsbeoefenaar met een eigen beroepsdomein en uitgaan van de zorgethiek. In alle verhalen komt het belang van een persoonlijke relatie tussen verpleegkundige en patiënt naar voren. Het is een voorwaarde om de rol van belangenbehartiger voor patiënten te kunnen opnemen. De verpleegkundigen in de casus worstelen met hun verantwoordelijkheden. Wat heeft voorrang, de relatie met de patiënt en diens zorgbehoefte, de protocollen en regels en richtlijnen van de beroepsgroep of de eisen van de instelling waar wordt gewerkt? Er is veel belangstelling bij verpleegkundigen voor de zorgethiek. Bij toepassing ervan wordt duidelijk dat de zorgethiek sterker en praktischer wordt als er tegelijkertijd ook aandacht is voor het eigen verpleegkundige domein en de eigen verpleegkundige rol van belangenbehartiger. - Hoven, M. van den & Bolt, I. (2017) . Ethiek voor apothekers .; Uitgeverij Boom, ISBN 9789089538857
Ethiek voor apothekers is het eerste deel in de nieuwe reeks 'Ethiek voor de beroepspraktijk'. Elk boek in deze reeks richt zich op een specifieke beroepsgroep en legt in heldere taal uit hoe deze professionals kunnen omgaan met de ethische dilemma's die zij tegenkomen in hun werk. De delen bevatten herkenbare praktijkvoorbeelden en reiken de lezer theoretische kaders aan om daarop te reflecteren. - Hunink, G. H. & Cusveller, B. (2011) De verpleegkundige als beroepsbeoefenaar; Uitgeverij ThiemeMeulenhoff; EAN: 9789006952353
Deskundigheidsbevordering en beroepsinnovatie, dat is waar het om draait voor de hbo-verpleegkundige in de rol van beroepsbeoefenaar. En dat is ook precies waar dit boek over gaat. 'De verpleegkundige als beroepsbeoefenaar' bereidt de student voor op de verplichtingen die het lidmaatschap van de beroepsgroep oplegt. Onderwerpen als de beroepscode, ethische codes, het uitdragen van beroepswaarden en deelname aan een verpleegkundige adviesraad komen uitgebreid aan bod.
- Ignatieff, F. (2017) Gewone deugden; Samenhang in een verdeelde wereld; Uitgeverij Cossee; ISBN: 9789059367623
In zijn onderzoekend essay laat Ignatieff zien dat dagelijkse deugden als tolerantie, vergevingsgezindheid, vertrouwen en veerkracht samen een moreel kompas vormen, zowel in kosmopolitische metropolen als in achterstandswijken. Deze kernwaarden stellen het lokale belang boven het universele, en de wensen en verlangens van de eigen groep boven die van vreemden. Ignatieff toont ons dat deugden niet theoretisch of ideologisch gefundeerd zijn. Deugden kunnen verdeeld- heid zaaien, maar ook zorgen voor verbinding of verzoening, zowel op lokaal, landelijk en internationaal niveau.
- Jansen, H. en M. Knapen (2012) Over de grenzen van het medisch beroepsgeheim Dilemma's rond privacy en vertrouwen in de zorg; uitgegeven i.s.m. Celsus Juridische Uitgeverij; ISBN: 97890787091 83.
De eed van Hippocratus wankelt. Ruim 2400 jaar was er nauwelijks discussie over het medisch beroepsgeheim, omdat artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners de eed naleefden: praat niet over je patiënt, over zijn ziekte en behandeling. Zwijgen was de norm.
Dat is tegenwoordig lang niet meer vanzelfsprekend. Artsen dienen declaraties in bij verzekeraars met medische informatie over patiënten. Werkgevers willen weten of hun werknemers wel gezond genoeg zijn. De politie zoekt criminelen op in het ziekenhuis, om ze daar te ondervragen. Justitie vindt het medisch beroepsgeheim maar lastig, want het staat strafrechtelijk onderzoek in de weg. De media lopen met een draaiende camera de Spoedeisende Hulp binnen. Burgers krijgen met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur medische gegevens los. Elektronische patiëntendossiers kunnen worden gekraakt. En patiënten zelf – die geven weinig meer om hun privacy. Ze komen met hun kwalen op televisie of zetten alles op Facebook.
In dit spanningsveld wordt van zorgverleners het uiterste verwacht. Maar kan dat nog? En weten artsen wat ze wel en niet mogen? Deze bundel laat zien dat artsen onder druk van een veranderende samenleving het medisch beroepsgeheim beetje bij beetje prijsgeven. Praten lijkt de norm te worden – met alle gevolgen voor het vertrouwen dat patiënten in de zorg hebben.
Met medewerking van onder meer Heleen Dupuis, Kees Tulleken, Wilna Wind, Tom Schalken, Aart Hendriks (KNMG), de NVAB, NVP, het Openbaar Ministerie en het IGZ. - Jordens, K. J., Wilmer, J., Poel, Fr. van de & Laar, E. van de (Red.) (2013) Beter ouder. Zorg voor de kwetsbare oudere (Catharinareeks nr. 4) Garant uitgevers; ISBN: 9789044129700
In dit boek gaat het over zorg voor de oudere mens. Het gaat over kwetsbaarheid, over professionele zorg en mantelzorg, over zinbeleving en ethische vraagstukken. Een hogere leeftijd roept ook de vraag op naar de kwaliteit van het langer leven. Betekent ouder ook beter ouder? Vanuit diverse invalshoeken willen de auteurs inzichten aanreiken omtrent knelpunten in de ouderenzorg. Het eerste deel, Achtergronden, biedt een sociologische verkenning van het begrip kwetsbaarheid. Vervolgens schetsen huisartsen een aantal uitdagingen ten aanzien van de zorg voor kwetsbare ouderen. Geriaters beschrijven de ontwikkeling van hun medisch specialisme. Alzheimer Nederland en de Vlaamse Alzheimer Liga gaan in op de complexe rol van mantelzorg bij dementerende ouderen en de initiatieven van deze organisaties om daarbij ondersteuning te bieden.
Kwetsbare ouderen staan ook letterlijk centraal in dit boek. Het tweede deel bevat Portretten in woord en beeld van kwetsbare ouderen en/in hun context. In elk portret komt een eigen thematiek naar voor: versnippering van zorg, accepteren en loslaten, het al dan niet voltooid zijn van het leven.
Het derde deel bestaat uit Beschouwingen. Spiritualiteit van zorg voor de kwetsbare oudere krijgt concrete vertaling in het beleid van woonzorgcentra. Vanuit het ethisch vraagstuk rondom doorbehandeling bij kwetsbare oudere patiënten, wordt narratieve geneeskunde besproken als inspiratie om anders te leren omgaan met de grenzen aan de maakbaarheid van het leven. Tenslotte wordt ingegaan op het beleven van ouderdom als gelukkig, waardig en zinvol, waarbij onder meer verbondenheid met anderen een bepalende factor is, net als het vermogen om als oudere regie te houden.
Dit boek is het vierde deel in de Catharina-reeks (Levensbeschouwing en ethiek in de gezondheidszorg): Van de zuster, de dokter en het leven dat voorbij gaat; Oncologie en geestelijke verzorging; Hightech en hartelijkheid; Beter ouder. Zorg voor de kwetsbare oudere; Aandacht. Grote en kleine dingen van leven en dood; Toegewijde dokters - Jordens, K. J. E. & Neijnens, I. (Red.) (2013) Oncologie en geestelijke verzorging. Vormen en aspecten van begeleiding Actuele vragen en uitdagingen (Catharinareeks nr. 2) Garant uitgevers; ISBN: 9789044126785
De behandeling en begeleiding van oncologische patiënten is een belangrijk speerpunt van het Catharinaziekenhuis in Eindhoven. Dit boek focust op geestelijke verzorging binnen oncologische zorg.
In het eerste deel wordt vanuit medische, verpleegkundige en organisatorische zijde een beeld geschetst van de oncologische zorg. Vervolgens wordt beschreven waarom en hoe geestelijke verzorging integraal deel uitmaakt van het totale zorgproces.
In een tweede deel komen diverse vormen en aspecten van geestelijke verzorging aan bod. Mindfulness, ritueel handelen, geestelijke begeleiding en presentie zijn daarbij grote thema’s.
Het derde en laatste deel bestaat in een reflectie op actuele vragen en uitdagingen, zoals de veranderingen in de sociaal-culturele functie van religie en de invloed hiervan op inrichting en inhoud van geestelijke verzorging. Daarnaast wordt onderzocht in welke mate de invoering van marktwerking in de zorg kansen biedt of een bedreiging vormt voor menswaardige zorg.
Dit boek is het tweede deel in de Catharina-reeks (Levensbeschouwing en ethiek in de gezondheidszorg): Van de zuster, de dokter en het leven dat voorbij gaat; Oncologie en geestelijke verzorging; Hightech en hartelijkheid; Beter ouder. Zorg voor de kwetsbare oudere; Aandacht. Grote en kleine dingen van leven en dood; Toegewijde dokters - Jordens, K. J. E., Woorst, J. ter, Heffen. L. van & Laar, E. van de (Red.) (2011) Hightech en hartelijkheid (Catharinareeks nr. 3) Garant uitgevers; ISBN: 9789044128383
Dit boek schetst de geschiedenis van het Hartcentrum en geeft een overzicht van de recente ontwikkelingen in cardiologie en cardiothoracale chirurgie. Centraal daarbij staat de patiënt: hoe kunnen vernieuwende techniek en veilige hoogwaardige zorg bijdragen aan de bevordering van levenskwaliteit? Naast de behandeling is ook begeleiding een belangrijk zorgaspect: zorg voor het hart betekent zorg voor heel het lichaam én zorg voor de geest. Bijdragen vanuit verpleegkunde, psychologie en geestelijke verzorging geven een mooi beeld van interdisciplinaire en complementaire zorg voor de hartpatiënt.
Patiënten komen aan het woord met hun ervaringen over behandeling en begeleiding. Verpleegkundigen, artsen, managers en ethici reflecteren over deze ervaringen en benoemen leer- en verbeterpunten voor het optimaliseren van de zorgverlening. De spiegel die patiënten dokters, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals voorhouden, vormen een belangrijke leerschool voor de verbetercultuur van het ziekenhuis.
Het hart is meer dan een orgaan, het is ook een symbool dat een wereld aan betekenissen oproept: levenskracht, gevoelens en diepste overtuigingen. Beschouwingen vanuit (christelijke en islamitische) theologie maken dit duidelijk. Vanuit filosofie en ethiek wordt nagedacht over de medische benadering van het lichaam, zowel een kwestie van techniek als van levenskwaliteit. Vanuit ethisch en economisch perspectief wordt gekeken naar de soms moeilijke verhouding tussen zorgkosten en medische beslissingen: wat is leven ons waard?
Dit boek is het derde deel in de Catharina-reeks (Levensbeschouwing en ethiek in de gezondheidszorg): Van de zuster, de dokter en het leven dat voorbij gaat; Oncologie en geestelijke verzorging; Hightech en hartelijkheid; Beter ouder. Zorg voor de kwetsbare oudere; Aandacht. Grote en kleine dingen van leven en dood; Toegewijde dokters
- Kanne, M. (2016) . Co-creatie van goede zorg . Ethische vragen, moreel beraad en normatieve professionalisering in de zorg en het sociaal werk;
Proefschrift Universiteit voor Humanistiek; Uitgeverij Eburon, ISBN: 9789463010832
In organisaties op het gebied van zorg en sociaal werk komen we mensen tegen met verschillende belangen en behoeften. De vragen 'wat is goede zorg?', 'wat is goed werk?' en 'wat is goede samenwerking?' zijn daarom meestal niet makkelijk te beantwoorden. Ook is het antwoord vaak omgeven met conflicten.
Reflectie op vragen rond goede zorg en het uitwisselen van verhalen, bijvoorbeeld in de vorm van een moreel beraad, waarbij personen met uiteenlopende belangen aanwezig zijn, leidt tot nieuwe inzichten, wederzijds begrip en co-creatie van goede zorg, zo luidt de stelling van het onderzoek dat wordt beschreven in dit boek. - Kaptein, M. (2011) Waarom goede mensen soms de verkeerde dingen doen; Business Contact; ISBN: 978047004479
Waarom gaan oprechte en gewetensvolle medewerkers soms toch over de schreef? Waardoor ontsporen integere en intelligente bestuurders? Wat zorgt ervoor dat welwillende organisaties ineens hun klanten, werknemers en aandeelhouders om de tuin leiden? De sociale psychologie heeft verrassende antwoorden op deze intrigerende, actuele vragen. Aan de hand van wetenschappelijke experimenten en aansprekende praktijkvoorbeelden beschrijft Muel Kaptein waarom goede mensen soms verkeerde dingen doen. Maar ook hoe mensen boven zichzelf uit kunnen stijgen. Hij laat zien waarom fraudeurs zonnebrillen dragen, een scheve schaats juist goed is, te veel regels tot vlegels leiden en handenwassende collega’s verdacht zijn. Kaptein waarschuwt voor het continue en sluipende gevaar van DSB, ofwel de doof-, stom- en blindheid voor ethisch onzuivere acties en keuzes. Hiertoe introduceert hij het ‘tjellen’. Deze eigen ver taling van challenge gaat om elkaar uitdagen en om het bevragen van veronderstellingen, standpunten en werkwijzen; open, constructief en prikkelend – zowel op de werkvloer, in de bestuurskamer als buiten de organisatie. - Karssing, E.D. (2011) Morele competenties in organisaties; Uitgeverij Van Gorcum; ISBN: 9789023236184
Organisaties kunnen niet langer doof en blind blijven voor de behoeftes, wensen en verlangens van de maatschappij. Dit geldt zowel voor het openbaar bestuur als voor het bedrijfsleven. Consumenten en burgers spreken organisaties aan op hun verantwoordelijkheden. Zonder morele respectabiliteit wordt een organisatie ernstig belemmerd in het realiseren van haar doelstellingen. Om vertrouwen te verwerven en te behouden is een actieve inspanning nodig.
 Het EIBE/Instituut voor Verantwoord Ondernemen van Universiteit Nyenrode heeft sinds 1994 veel ervaring opgedaan met het ondersteunen van organisaties bij het ontwikkelen en implementeren van integriteitsbeleid. De centrale notie hierbij is ‘integriteit als professionele verantwoordelijkheid’. Effectief integriteitsbeleid gaat veel verder dan het op schrift stellen van regels en gedragscodes. Het richt zich vooral ook op het versterken van de morele competentie van managers, medewerkers en professionals.
Morele competentie in organisaties geeft antwoord op vragen als: Waarom zou een organisatie aandacht besteden aan ethiek en integriteit? Op welke manier kunnen managers ethiek en integriteit organiseren? Wat wordt bedoeld met integriteit als professionele verantwoordelijkheid? Op welke wijze kan het begrip morele competentie praktisch worden uitgewerkt? Hoe vertaalt zich dit naar leerdoelen? Op welke wijze kunnen deze leerdoelen worden bereikt? Hoe kunnen managers, medewerkers en professionals scherpzinnig en creatief nadenken over integriteitsvraagstukken? (flaptekst) - KNMG (2022). Gedragscode voor artsen. Goedgekeurd door het Federatiebestuur op 24 februari 2022 en gepubliceerd op 27 mei 2022. Deze gedragscode vervangt de KNMG-gedragsregels voor artsen uit 2013.
Als beroepsgroep hebben wij, artsen, een belangrijke verantwoordelijkheid: elke patiënt moet kunnen rekenen op goede zorg. Dat vraagt om heldere normen en waarden, waar elke arts zich aan kan en wil houden. Die aansluiten bij onze praktijk en een concrete invulling geven aan onze Artseneed. De KNMG-Gedragscode voor artsen voorziet in die behoefte. De code geeft aan wat wij als artsen belangrijk vinden in relatie tot onze patiënten, collega’s, de samenleving en onszelf. Zo biedt de code een leidraad voor ons professioneel handelen. - Kole, J., Hoven, M. van den, Janssens, M. (red.)
(2012) Goed aangepakt. Gesprekken over beroepsethiek bij kindermishandeling; Uitgeverij SWP; ISBN: 9789088502972
Wat heeft beroepsethiek met de aanpak van kindermishandeling te maken? Tegen welke ethische dilemma’s lopen professionals aan wanneer ze vermoeden dat een kind mishandeld wordt? Wat brengt hen er toe dat vermoeden te melden of juist niet, en welke afweging maken ze daarbij? Waarom is het eigenlijk belangrijk vanuit beroepsethisch perspectief naar de aanpak van kindermishandeling te kijken? Een antwoord op deze vragen is te vinden in deze bundeling van gesprekken met experts op het terrein van kindermishandeling en beroepsethiek. - Kunneman, H. (2013) Kleine waarden en grote waarden; Normatieve professionalisering als politiek perspectief; uitgeverij SWP; ISBN: 9789088504877
Deze oratie gaat over de tijd waarin wij leven en de grote vragen die op ons afkomen. Hij wordt zowel gevoed door verontrusting als door hoop. De verontrusting komt voort uit de constatering dat de waarden waarop onze wereldsamenleving zich in hoofdzaak oriënteert te klein zijn in verhouding tot de omvang en de complexiteit van de mondiale vragen waar wij voor staan. De hoop komt voort uit de eigentijdse groei van het besef dat wij grotere waarden nodig hebben, waarden die ons helpen om onze wereld te vergroten in plaats van te verkleinen en de complexiteit van de vragen waar wij voor staan aan te gaan in plaats van te verdringen. Tegen deze achtergrond belicht Harry Kunneman de politieke betekenis van normatieve professionalisering als ‘werkend leerproces’ waarin broodnodige aftakkingen worden verkend op het dominante, neoliberale ontwikkelingspad.
- Jonge, E. de (2014) . Vergroten van waardenruimte. Maatwerk; vakblad voor maatschappelijk werk nr. 2, pp. 32 - 33
- Lange, F. de (2011) In andermans handen; over flow en grenzen in de zorg Uitgeverij Meinema; ISBN: 9789021143194
Frits de Lange schrijft een pleidooi om zorg te baseren op verwachting en vertrouwen. Volgens hem heeft de zorg behoefte aan naastenliefde. De zorgbetrekking is een complex geheel van relaties: formeel en informeel, symmetrisch en asymmetrisch. Centraal staat de mens die aan je zorg is toevertrouwd en die niet in staat is zonder hulp voor eigen rekening te leven. Frits de Lange vraagt in dit boek naar de ethische kern van de zorgbetrekking. Niet de spontane bekommernis van de zorggever of de behoeftigheid van de zorgontvanger, maar de relatie van verwachting en vertrouwen tussen hen beiden vormt het vertrekpunt voor de zorgethiek. Aan de hand van het werk van de Deense theoloog Knud Løgstrup licht De Lange zijn visie toe. - Leer, N. van der (2020) Zinvolle zorg in het verpleeghuis; Een onderzoek naar de samenhang tussen zorg en zin en de rol van de geestelijk verzorger. Uitgeverij Christelijke boekencentrale 't Gulden Boek; ISBN: 9789043533669
Wat betekent het om in het verpleeghuis te wonen of te werken? Nico van der Leer betoogt dat niet alleen geestelijk verzorgers maar ook zorgvragers een belangrijke rol kunnen spelen in de aandacht voor zingeving. Dat maakt het verpleeghuis tot een plek waar mensen voor elkaar zorgen. - Leeuwen, R. van, Leget, C. & Vosselman, M. (2016) Zingeving in zorg en welzijn
Amsterdam: Boom ISBN 9789089539144.
Zingeving gaat over de betekenis die mensen geven aan (situaties in) hun leven. Het omvat alledaagse zaken die voor iemand belangrijk zijn, maar ook fundamentele, existentiële levensvragen. Bij een crisis of (ernstige) ziekte speelt zingeving vaak expliciet een rol. Mensen zoeken dan steun bij wat voor hen echt belangrijk is, gaan op zoek naar een nieuwe richting in hun leven of hebben aandacht voor wat nog echt belangrijk is als hun leven ten einde loopt. Hoe ga je als professional met dergelijke situaties om? - Leget, C. (2013) Zorg om betekenis Over de relatie tussen zorgethiek en spirituele zorg, in het bijzonder in de palliatieve zorg; Oratie; Humanistics University Press; ISBN: 9789088504488
De wijze waarop wij in onze cultuur de gezondheidszorg georganiseerd hebben is op natuurwetenschappelijke leest geschoeid. Daarin staat het denken in termen van oorzaken en gevolgen centraal. Dat levert grote winst op. Maar de eigen dynamiek van dit denken in oorzaken en gevolgen drukt niet zelden de dimensie van betekenis weg. Wanneer het verklaren losraakt van het begrijpen wordt een prijs betaald door zowel zorgvragers als zorgontvangers.
In deze rede wordt langs twee wegen betogen dat betekenis een wezenlijk onderdeel van zorg is. De ene weg is die van de zorgethiek. De andere weg is die van de geestelijke verzorging. Beide vakgebieden horen thuis in de geesteswetenschappen. Ze hebben verschillende wortels, methoden en doelen. Maar tussen beide zijn ook vruchtbare verbindingen te leggen. In deze rede ga ik op zoek naar deze verbindingen tussen beide vakgebieden om te verkennen hoe beiden elkaar zouden kunnen versterken zodat betekenis meer centraal kan komen te staan in de zorg. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de palliatieve zorg. - Liégeois, A. (2014) Waarden in dialoog; Ethiek in de zorg (herziene editie) Uitgeverij LannooCampus; EAN 9789401417051
Waarom zorgverleners en zorgontvangers best met elkaar in dialoog gaan.
Waarden in dialoog biedt een praktisch toepasbaar en theoretisch gefundeerd model voor ethiek in de zorg, dat gegroeid is vanuit praktijkervaring en studie.
Het fundament van ethiek wordt gelegd in de zorgrelatie en in het relationeel personalisme. Daaruit volgen drie pijlers van ethiek: waarden, dialoog en grondhoudingen. Zorgverleners kunnen met dit model zelf ethisch gaan reflecteren over hun zorgpraktijk. Bovendien wordt de praktische toepasbaarheid van het model ruim behandeld en toegepast op verschillende aspecten van samenwerken in de zorg: team en netwerk, bemoeizorg en toestemming, vrijheidsbeperking en dwang, informatie en beroepsgeheim.
Waarden in dialoog is geschreven voor alle zorgverleners, maar net zo goed voor docenten en studenten van het vak Ethiek in alle opleidingen rond zorg en welzijn. - Loncke, P., Raemdonck, T. & Capoen, G. (2018) Her respectboek voor de zorg; krachtig omgaan met onmacht; Uitgeverij Lannoo Campus; ISBN: 9789401456050
De relatie tussen hulpverlener en zorgvrager is in de zorg cruciaal. Om met gevoelens van onmacht om te gaan en herstel echt te bevorderen, is er nood aan onvoorwaardelijk vertrouwen. Maar terwijl het werk van de hulpverlener vandaag steeds meer in cijfers, grafieken en protocollen wordt gegoten, komt het dagelijks contact met de zorgvrager onder druk te staan.Het respectboek voor de zorg legt stapsgewijs uit hoe hulpverleners in een complexer wordende zorg toch ruimte en tijd kunnen maken voor oprechte interactie. Op basis van hun decennialange praktijkervaring tonen ze aan dat de moeilijkste situaties niet steeds moeten leiden tot onbegrip en frustratie, maar net ruimte bieden voor een menselijke omgang. Dit boek is een must voor elke hulpverlener die respectvol wil omgaan met zorgvragers en met een vernieuwde blik aan de slag wil.
- Merton, J. & Leeuw, N. de (2017) . Communicatie en ethiek . Betrouwbaar zijn, vertrouwen ontvangen; Futuro Uitgevers, EAN: 9789492221919
Veel communicatieprofessionals communiceren zich suf om voor hun organisatie vertrouwen te winnen. Maar dat helpt allemaal niet als je organisatie niet betrouwbaar is. Daarom moet je als communicatieprofessional niet alleen communiceren, maar vooral ook bijdragen aan de betrouwbaarheid van de organisatie.
Ethisch handelen speelt hierbij een zeer belangrijke rol. Net als het belang van de buitenwereld. Dus communicatieprofessional: verlaat je comfortzone en begeef je buiten je eigen vakgebied. Lastig om te doen? Niet met dit handboek (gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en met veel praktijkvoorbeelden) in de hand!
In 'Communicatie en Ethiek' vind je de praktische tips hoe je de organisatie kunt analyseren en helpen verbeteren, zodat deze betrouwbaar is en vertrouwen ontvangt. De auteurs vertellen je tevens hoe je daarna kunt communiceren om het vertrouwen vast te houden en te vergroten. Alsmede hoe je hierbij ethische principes kunt toepassen.
- Nistelrooy, I. van (2009) Zorgen doe je samen; Over relaties in de zorg; Uitgeverij Abdij van Berne; ISBN: onbekend
Zorgen is een relatie aangaan, zorgen doe je samen. Het zorgproces speelt zich af tussen mensen. De een is hulpbehoevend, de ander is van harte bereid zorg te bieden. Wat gebeurt er tussen zorgvrager en zorgverlener? Hoe speelt het sociale netwerk van de zorgvrager een rol? In deze uitgave komen mensen aan het woord die vertellen over zorgrelaties. Over houden van mensen die je verzorgt. Over de ontroerende trouw van partners voor elkaar, ook al is er al lang geen echt contact meer mogelijk. Over rouw bij professionele zorgverleners, als een cliënt, bewoner of patiënt overlijdt.
De auteur kiest bewust voor een visie op zorg die start bij de relaties tussen mensen, niet bij de techniek en de handelingen. Daarmee neemt de auteur stelling in het actuele debat over wat ‘goede zorg’ is. (flaptekst)
- Obbema, F. (2019). De zin van het leven. Gesprekken over de essentie van ons bestaan. Uitgeverij Atlas Contact; ISBN: 9789045039329
De zin van het leven is een boek vol inspirerende antwoorden op vragen die we ons allemaal wel eens stellen, maar zelden expliciet beantwoorden. In september 2018 schreef Volkskrant-journalist en schrijver Fokke Obbema een aangrijpend artikel over de hartstilstand die hij het jaar daarvoor had gehad. Het stuk maakte veel los bij lezers en kreeg meer dan duizend reacties. De ervaring riep bij Obbema zelf grote levensvragen op, wat resulteerde in ‘de beste interviewserie van 2018’, aldus Matthijs van Nieuwkerk. Vanaf oktober 2018 publiceerde Obbema een veertigtal prikkelende gesprekken met zeer uiteenlopende gesprekspartners, waarbij de eerste vraag telkens luidde: ‘Wat is de zin van ons leven?’ Dit boek is een bundeling van deze gesprekken én het artikel waarmee alles begon.
- Pansters, K. (2017) Spirituele ethiek Franciscaanse perspectieven; Uitgeverij Damon; ISBN: 9789463401081
Spirituele ethiek is de betrokkenheid op het goede, beschouwd als een systeem van betrekkingen tussen God, mens en gemeenschap. Het fenomeen wordt hier verkend vanuit verschillende invalshoeken, om te komen tot een beter verstaan van hoe ethiek zich – als ‘levensrichting’ en ‘levensinrichting’ – manifesteert in haar spirituele gedaante. Daarbij is Spirituele ethiek verrijkt met franciscaanse perspectieven, om door middel van een verzameling richtinggevende inzichten over ‘goed leven’ en ‘goed samenleven’ de spirituele vormen van ‘goed zijn’ en ‘goed doen’ beter voor het voetlicht te brengen.
Een experimenteel boek, bedoeld als blauwdruk voor spiritueel denken over de morele mogelijkheden van de mens. - Poel, Fr. van de (2013) Aandacht. Grote en kleine dingen van leven en dood (Catharinareeks nr. 5) Garant uitgevers; ISBN: 9789044129984
Met aandacht kijken, toehoren, spreken maakt anders. Je ziet meer, luistert beter, praat zorgvuldiger. Aandacht voegt kwaliteit toe. De teksten uit dit boek willen met aandacht mensen ontmoeten en dingen tegemoet treden. Het is fijn om aandacht te geven, zoals het ook fijn is om oprechte aandacht te krijgen. Mensen worden er mooier van, de werkelijkheid wordt er rijker door. Het gaat om leven en werken met aandacht: voor de ander, voor je eigen levensverhaal, voor de feiten en de mystiek, voor de vorm en de inhoud.
Dit boek is het vijfde deel in de Catharina-reeks (Levensbeschouwing en ethiek in de gezondheidszorg): Van de zuster, de dokter en het leven dat voorbij gaat; Oncologie en geestelijke verzorging; Hightech en hartelijkheid; Beter ouder. Zorg voor de kwetsbare oudere; Aandacht. Grote en kleine dingen van leven en dood; Toegewijde dokters - Pijnenburg, M., C. Leget (2011) Wat bezielt je? Geïnspireerd - blijven - werken in de gezondheidszorg; Uitgeverij Damon; ISBN: 9789460360282
Bezield werken in de gezondheidszorg, en dat kunnen blijven doen. Wat is daarvoor nodig? Dit boek gaat op die vraag in. Wat is er nodig is om bezieling te voeden en in stand te houden. Welke idealen maken zorg waardevol en zingevend? Wat betekent het om jezelf echt thuis te voelen in de zorg, jezelf kwijt te kunnen in dit werk? Wat kan het oude begrip ‘barmhartigheid’ betekenen voor nu? Wat kunnen we leren van het feit dat het woord ‘professie’ vanouds niet naar een beroep en een specifieke expertise verwijst, maar naar een belofte van toewijding? Valt er iets te leren van de tijd waarin onze gezondheidszorg sterk werd bezield door en – vooral wat de verpleging en verzorging betreft –gepraktiseerd werd vanuit een religieuze inspiratie?
 Dat die vragen nu gesteld worden, en dat dit boek nu verschijnt, heeft alles te maken met het gegeven dat bezieling onder druk staat van factoren als personeelstekort, werkdruk, economische beoordelingskaders en intensievere zorg. Het sluit aan bij de kloof die veel zorgverleners ervaren tussen de kernwaarden die hen brachten en brengen tot werken in de zorg, en de feitelijke onmogelijkheden die waarden ook ten volle te realiseren. Bovendien blijken bezieling en arbeidsmotivatie vaak als te vanzelfsprekend te worden verondersteld, maar zijn het behoud en de versterking ervan geen of te weinig onderdeel van instellingsbeleid.
Eenduidige oplossingen worden niet gegeven. In plaats daarvan beschrijft dit boek antwoorden uit de traditie van zorg, in het bijzonder de religieuze traditie, naast antwoorden die zorgverleners nu geven. Het resultaat is een palet aan perspectieven die de lezer uitdagen zelf en binnen de eigen werksituatie naar bronnen van bezieling te zoeken. Bezieling is immers geen zaak van persoonlijke gedrevenheid alleen, maar raakt het hart van de zorg zelf.
Dit boek verschijnt naar aanleiding van de Prudentiaconferentie van 2010.
Geen titels
- Ravelli, A. J., Doorn, L. van & Wilken, J. P. L. (2009) Dialooggestuurde hulp- en dienstverlening; Uitgeverij Coutinho, ISBN: 9789046901533
De samenleving is voortdurend in beweging. Ook de hulp- en dienstverlening is aan het veranderen. Burgers worden mondiger, sociale beroepen zijn geprofessionaliseerd en bij professionals in dit veld verschuift de aandacht van het individu naar de bredere context van sociale netwerken en actief burgerschap. Kerngedachte daarbij is dat mensen vooral zelf verantwoordelijk (willen) zijn voor de oplossing van hun problemen. Sociale professionals reiken geen pasklare oplossingen meer aan, maar zijn vooral ondersteunend bij dit proces.
Werk(en) met betekenis presenteert een aantal nieuwe benaderingen die aansluiten bij deze ontwikkelingen. Rode draad hierin is de betekenis die mensen toekennen aan hun situatie en de vragen waarvoor zij zich gesteld zien. Binnen deze werkwijzen is de dialoog van groot belang. Daarnaast wordt vooral gekeken naar de eigen mogelijkheden (of krachten) die mensen hebben om oplossingen te vinden voor hun problemen. - Robbesom, D. (2017) . Harry Kunneman: 'werken aan trage vragen'. ISVW Uitgevers, ISBN: 9789492538277
Harry Kunneman introduceerde termen als het dikke-ik, theemutscultuur, walkman-ego, trage vragen en normatieve professionaliteit. In een reeks openhartige gesprekken vertelt hij gepassioneerd over zijn leven en werk en hoe deze elkaar hebben beïnvloed.
Onderwerpen als vriendschap en familie, humanisme, kritische maatschappijtheorie en humanistisch raadswerk komen aan bod. Het streven naar een humane en rechtvaardige samenleving vormt de rode draad in Kunnemans leven en werk, waarbij hij steeds theorie en praktijk met elkaar verbindt. Filosofie moet immers helpen de wereld te veranderen.
- Sandel, M.J.
(2010) Rechtvaardigheid; Wat is de beste keuze?; Uitgeverij Ten Have; ISBN: 9789025960773
De bonuscultuur, de oorlog in Afghanistan, draagmoederschap, globalisering, patriottisme, immigratie en de Lewinsky-affaire. Met deze hot topics laat de Amerikaanse filosoof Michael Sandel zien hoe relevant de ethiek van Aristoteles, Kant, Rawls en andere denkers is voor het huidige maatschappelijke debat.
Is folteren in bepaalde situaties toegestaan? Mag je nooit discrimineren? Kan het verkeerd zijn om de waarheid te spreken? Rechtvaardigheid nodigt de lezer uit zijn overtuigingen onder de loep te nemen en zo nodig bij te stellen. - Sanderse, W. & Kole, J. (red.) (2017) Karakter. Deugden voor professionals; ISVW uitgevers; ISBN: 9789491693625
Deugden in de praktijk. Er verschijnen geregeld boeken over deugdethiek en voor elk beroep bestaan er wel studieboeken beroepsethiek. Maar er is nauwelijks tot geen literatuur die wetenschappelijk verantwoord en praktisch relevant uitwerkt hoe deugden van belang zijn voor beroepspraktijken en welke deugden dat dan zouden zijn. Bovendien beperkt beroepsethische literatuur zich doorgaans tot één beroepsgroep. Door auteurs uit verschillende professionele praktijken bij de bundel te betrekken, en professionals uit verschillende praktijken te interviewen, bevordert het boek de uitwisseling over beroepsethiek tussen beroepsgroepen.
Het boek bevat tevens interviews met onder meer Robbert Dijkgraaf (over integriteit in de wetenschap), Willem van Bennekom (advocaat en rechter), Wendy Dorrestijn (politieagente), Baziel van Engelen (neuroloog), Jos de Blok (verpleegkundige), Femke Cools (lerares van het jaar) en Tex Gunning (TNT-topman). - Slob, M. (2020) . De lege hemel; Over eenzaamheid; Uitgeverij Ambo | Anthos, EAN: 9789026345425
In De lege hemel presenteert filosoof Marjan Slob ‘eenzaamheid’ als het droevige gevoel dat je krijgt wanneer je een tekort aan verbondenheid ervaart. Slob ziet eenzaamheid echter ook als een verschijnsel dat belangrijke menselijke talenten aan het licht brengt. Wanneer je eenzaam bent, lijd je immers aan wat er níét is, en dat getuigt van zelfreflectie en voorstellingsvermogen.
Met lichte toets bespreekt Slob grote denkers als Blaise Pascal, Daniel Dennett en Simone de Beauvoir. Inzichten in de menselijke conditie vult zij aan met voorbeelden uit romans, films en popliedjes. Heel precies legt ze verrassende verbanden tussen eenzaamheid, podiumvrees, maskers, selfies, ruimtereizen en getut op dames-wc's. Met David Bowie als gids die weet hoe je kunt spelen met je onvermijdelijke verlorenheid. - Smeenk, F., Rutten, H. & Van de Laar, E. (red.) (2016) Toegewijde dokters: waarom niet-medische competenties geen bijzaak zijn; (Catharinareeks nr. 6) Garant uitgevers; ISBN: 9789044134384
Door de wetenschappelijk- technologische profilering van de geneeskunde raakten de zogenaamde niet-medische competenties lang overschaduwd. De laatste jaren groeit echter de overtuiging dat bij goede medische zorg ook de persoon van de dokter in het geding is, en dat de cultivering van deze competenties daarvoor doorslaggevend kan zijn. De bijdragen aan deze bundel zijn geschreven vanuit deze overtuiging. Het zijn beschouwingen door (ervarings)deskundigen vanuit eigen praktijk of wetenschappelijk onderzoek. Door de inzichten en ervaringen die zij daarin hebben opgedaan te delen, beogen ze deze ontwikkeling in de artsenopleiding mee te stimuleren. Over de auteur(s): Frank Smeenk (longarts), Harm Rutten (chirurg-oncoloog) en Eric van de Laar (klinisch ethicus) werken in het Catharina Ziekenhuis Eindhoven en vormen de redactie van deze publicatie.
Dit boek is het zesde deel in de Catharina-reeks (Levensbeschouwing en ethiek in de gezondheidszorg): Van de zuster, de dokter en het leven dat voorbij gaat; Oncologie en geestelijke verzorging; Hightech en hartelijkheid; Beter ouder. Zorg voor de kwetsbare oudere; Aandacht. Grote en kleine dingen van leven en dood; Toegewijde dokters - Smeets, W, (2016) Handboek Spiritualiteit in de palliatieve zorg; Uitgeverij Parthenon; ISBN: 9789079578689
Geestelijke verzorging bieden in de palliatieve fase is pionieren. Verzorgers bewegen zich in een gebied tussen het ziekenhuis en een of andere vorm van ‘thuis’ voor de terminale patiënt. Hoe geeft je daaraan handen en voeten in de praktijk? Hoe kom je met alle betrokkenen, de zorgverleners, de patiënt en diens omgeving tot een goede samenwerking?
Dit handboek is een neerslag van pionierswerk in Nederland en België. Aan bod komen de inhoud van de spirituele zorg, de juridische positie van de geestelijk verzorger, het onderzoek en het onderwijs. Vele praktijkvoorbeelden illustreren de samenhang met andere disciplines. Een boek over het eigene van de zorg voor de mens die sterven gaat, in woord en in beelden.
Voor iedereen met oog en hart voor deze vorm van zorg: geestelijk verzorgers, artsen en verpleegkundigen, docenten en onderzoekers, initiatiefnemers, verzekeraars en politici. - Steemers - van Winkoop, C. (2014) Spiritualiteit en gezondheid de vergeten factor; Budel: uitgeverij Damon; ISBN: 9789460361692
Wat is spiritualiteit? Is spiritualiteit belangrijk voor gezondheid? Wat betekent spiritualiteit voor een gezond leven? Is spiritualiteit empirisch te onderzoeken en zo ja, welke conclusies kunnen we daaruit trekken? Is de invloed van spiritualiteit volgens moderne maatstaven te meten en zo ja, hoe? Dit zijn enkele van de vragen die in deze uitgave aan bod komen en die wellicht kunnen bijdragen aan een goede manier van omgaan met spiritualiteit en gezondheid. Dit boek handelt over de betekenis van spiritualiteit voor ziekte en gezondheid. Spiritualiteit is een heel persoonlijk aspect van de mens dat vaak niet de aandacht krijgt die het verdient. Ieder mens is een spiritueel wezen al vult eenieder dat anders in. Het belangrijkste doel van deze publicatie is te laten zien hoe spiritualiteit van invloed is op de individuele lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het gaat de auteur niet zozeer om nieuwe taken aan de zorg toe te voegen maar om aandacht te vragen voor het inzetten van het menselijk spiritueel potentieel bij ziekte, lijden en sterven. Zij is ervan overtuigd dat iedere zieke zijn gezondheid positief kan beïnvloeden door zijn of haar eigen helende kracht aan te wenden in het omgaan met ziekte en genezing. - Steenhuis, P.H. en A. Huisman
(2009) Voortreffelijk leven; Uitgeverij Lemniscaat; ISBN: 9789047701613
In dit boek gaat Peter Henk Steenhuis in gesprek met vooraanstaande denkers over wat in hun ogen kardinale deugden of ondeugden zijn. Aan het woord zijn onder andere Ger Groot, Frans Jacobs, Renée van Riessen, René ten Bos en Emiel Hakkenes. Anita Huisman, tot slot, probeert de menselijke natuur op heterdaad te betrappen. Ze fotografeert al dan niet deugdzame treinreizigers op een vol perron en een skeelerende vader met kinderwagen die zich oefent in multi-tasking. - Steenmeijer, J. (2022). Professionele autonomie in sociaal werk. Een model voor verantwoord handelen; Uitgeverij Couthino. ISBN: 9789046907658
Sociaal werkers hebben tijdens het werk de ruimte om af te stemmen op de mensen met wie ze werken om ze zo tot hun recht te laten komen. Ze hebben echter ook te maken met kaders zoals wetgeving, beleid en professionele standaarden voor het beoordelen, beslissen en handelen. Hoe ga je op autonome en verantwoordelijke wijze om met de kaders waarbinnen elke sociaal professional zich moet bewegen? Professionele autonomie in sociaal werk brengt de kaders, regels, richtlijnen en het beleid in kaart waarbinnen (toekomstige) sociaal werkers hun werk verantwoord, zorgvuldig en autonoom kunnen uitoefenen.
Professionele autonomie in sociaal werk leert de sociaal werker om de eigen werkwijze goed te onderbouwen. Het boek introduceert een model met handelingskaders en een handig toepasbaar schema. De kaders helpen sociaal werkers om weloverwogen gebruik te maken van de ruimte die zij hebben om onafhankelijk te werken. De auteur laat zien hoe professionals de kaders op praktische wijze kunnen inzetten en maakt hierbij gebruik van veelvoorkomende situaties en dilemma’s. In het boek is bovendien de beroepscode voor sociaal werkers verwerkt, die sinds januari 2022 van kracht is en waarvan de auteur de tekst heeft geschreven.
- Taylor, E. J., Wal, P. van der & Wijngaard, J. (2010) Tja, wat zal ik zeggen…. Met cliënten in gesprek over spiritualiteit. Uitgeverij Boekencentrum; ISBN: 9789023924531
Eindelijk een professionele handreiking voor het omgaan met spiritualiteit in de zorg.
‘Waarom moet mij dit overkomen?’ ‘Waarom leef ik nog, ik ben anderen alleen maar tot last…’ ‘Ik ken hier niemand, ik voel me zo eenzaam.’ Bij dit soort vragen en verzuchtingen sta je als zorgverlener vaak met de mond vol tanden. Mensen zoeken naar de zin van wat hen overkomt. Dit boek helpt zorgverleners op een goede manier daarop te reageren. Wanneer zorgverleners met hun cliënten zoeken naar antwoorden, dan zijn beiden daarmee geholpen. Aandacht voor spiritualiteit bevordert de gezondheid en doet je bewuster leven. Tja, wat zal ik zeggen… is een heel praktisch boek. Het brengt kennis uit de psychologie en psychiatrie, de geestelijke verzorging en de verpleegkunde samen. De lezer leert de theorie direct in praktijk te brengen, dankzij de vele voorbeelden en oefeningen. • Een onmisbaar boek voor iedere werkende in de zorg • Met dvd met oefensituaties uit de praktijk • Geschikt voor protestanten, katholieken, humanisten, niet-westerse levensbeschouwingen, agnosten en athëisten - Tol, D.G. van, Bree, M.J. de, Dekker, H. & Molen, T. van der (2014).Handboek medische professionaliteit.; Bohn, Stafleu & Van Loghum; ISBN: 9789036803724
Van artsen wordt tegenwoordig veel meer verwacht dan alleen het beschikken over medische kennis en vaardigheden. De huidige maatschappij vraagt om artsen die ook kritisch kunnen nadenken over de plaats van de geneeskunde in de samenleving, de consequenties van het handelen van de arts voor individuele patiënten en hun omgeving en over de talloze ethische vraagstukken die de moderne geneeskunde met zich meebrengt. Het medisch onderwijs moet zich vandaag de dag voor de ontwikkeling van professionaliteit op meer richten dan medische vakkennis alleen. Met dit in gedachten hebben de auteurs dit boek geschreven. In Handboek medische professionaliteit komen thema's aan bod die voor elke arts belangrijk zijn, maar die in reguliere opleidingen vaak onderbelicht blijven, zoals collegialiteit, lichamelijkheid, medicalisering, omgaan met overlijden en het maken van fouten. Dit boek belicht deze onderwerpen op een originele manier, stelt vragen en reikt denkmethoden aan. De auteurs hopen hiermee de professionaliteit van (toekomstige) artsen verder te ontwikkelen en om hen te helpen bij het nemen van lastige beslissingen. - Tongeren P. van (2012) Leven is een kunst; Over morele ervaring, deugdethiek en levenskunst;
Uitgeverij Klement; ISBN: 9789086871025;
Een boeiend en toegankelijk geschreven boek, waarin prominent ethicus en Nietzsche-specialist Paul van Tongeren een moderne versie van de klassieke deugdethiek in stelling brengt in het huidige debat over de ethiek.
Leven is geen kunst zolang het een kwestie van overleven is. Wie moet zorgen te overleven, stelt geen vragen: hij vecht, (vr)eet, verbergt zich. Pas als dat gelukt is, is het mogelijk om van overleven, leven te maken; van vreten: eten, van biologie: kunst. Daarvoor is meer nodig dan filosofie. Maar zonder de kritische blik die het eigen leven onderzoekt zal het waarschijnlijk niet lukken. Ethiek is zo'n zelfonderzoek.
Van Tongerens pleidooi voor een ethiek die helpt bij de kunst van het leven en het leven als kunst, verhoudt zich kritisch tot het type levenskunstfilosofie dat vandaag de boventoon voert. Dat maakt zijn boek in zekere zin 'oneigentijds', maar niet minder inspirerend en uitdagend. (flaptekst)
Geen titels
- V&VN Commissie ethiek (2012) Individuele professionaliteit; Handreiking voor verpleegkundigen en verzorgenden; Brochure
Deze brochure is bedoeld om je meer zicht te geven op professionaliteit en met name het individuele karakter van professionaliteit en de morele geladenheid van jouw beroep. Om je te helpen invulling te geven aan je professionaliteit is er een model van verantwoordelijkheden uitgewerkt. Er is aandacht voor wat je zelf kunt doen om individuele professionaliteit te bevorderen. En voor de omgeving waarmee je te maken hebt en hoe die de vormgeving van je professionaliteit kan beïnvloeden. - Vanmechelen, X (2011) Voorbij een enge ethiek; Garant uitgevers; ISBN: 9789044128451
Voorbij een enge ethiek is een pleidooi voor een moraliteit die zich niet beperkt tot wat we aan elkaar verplicht zijn en die het leven niet louter inperkt. Moraliteit houdt volgens de auteur ook in dat je het leven kan omhelzen en loslaten. Hij argumenteert dat naast de plicht tot welzijnsbevordering en elementair respect ook de deugden van levenslust en onthechting deel uitmaken van de morele houding. Wie deze bredere opvatting over moraliteit aanvaardt, wordt vanzelf een sterkere minnaar van het moreel goede en het moreel juiste. - Vanlaere, L. & Burggraeve, R. (2013) Gekkenwerk kleine ondeugden voor zorgdragers; Uitgeverij LannooCampus; ISBN: 9789401409438
Van hulpverleners en mantelzorgers wordt veel verwacht. Zoveel dat ze bijna volmaakt moeten zijn, mensen in wie goedheid nooit eens wankelt en die zelfs onder druk niet plooien. En toch hoeven zorgdragers niet boven antipathie, luiheid, middelmatigheid, hypocrisie, woede, en ongehoorzaamheid te staan. Al deze 'kleine ondeugden' kunnen soms helpen om het vol te houden in de zorg en er toch te zijn voor de ander.
GEKKENWERK brengt een andere boodschap over zorg. Het boek doorbreekt hardnekkige stereotiepen en brengt een eigenzinnige en ontwapenende kijk op zorgrelaties. Aan de hand van citaten uit actueel literair werk en talrijke voorbeelden uit de zorgpraktijk bewijzen de auteurs het nut van de kleine ondeugden. GEKKENWERK is een bevrijdend boek dat het verhaal brengt van feilbare mensen. - Venmans, P. (2019) Discretie; Essay over een vergeten deugd; Uitgeverij Atlas Contact; ISBN: 9789045037196
Onze tijd houdt van transparantie en duidelijkheid. Van zwart op wit. Van alles of niets. We willen alles weten, alles zien, alles naar buiten brengen. Discretie is uit de gratie geraakt. En toch, zo luidt de stelling van dit boek, maakt discretie ons leven waardevol. Soms is het beter om niet voluit te gaan, niet alles te geven, zodat een ruimte kan ontstaan waarin we ons veilig voelen en waarin ook anderen kunnen gedijen. Misschien zijn het zelfs onze geheimen die ons maken tot wie we zijn. Filosoof Peter Venmans onderzoekt wat discretie betekent in de verschillende domeinen van ons dagelijkse leven. Discretie is een prikkelend filosofisch essay over een deugd die verloren dreigt te gaan maar waar we meer dan ooit behoefte aan hebben. - Verharen, L., J. Mintjes & L. Vloet (2010) Omgaan met (on)macht in de zorg; Boom | Lemma, ISBN 978-90-5931-609-6
In de zorg- en hulpverlening ervaren professionals, patiënten/cliënten en naasten zo nu en dan gevoelens van machteloosheid of macht. Wanneer je je machtig of machteloos voelt, handel je daar naar. Bij het gevoel van machteloosheid om de juiste zorg te kunnen geven of ontvangen, of je macht te gebruiken spelen vaak normen en waarden mee die impliciet blijven, maar wel het handelen beïnvloeden.
 De auteurs beschrijven in dit boekje een casus en bespreken situaties hieruit van (on)macht vanuit de professional, patiënt/ cliënt en de naasten. Zij gebruiken een aangepaste versie van het model van Graste (2003) om na te gaan hoe patiënt/cliënt, zorgverlener en naaste met deze situaties omgingen, waardoor zij zich lieten leiden en hoe zij er mee om hadden kunnen gaan. - Vianen, A. van en O. Voskuijl (2010) Integriteit en ethiek; een kwestie van bewustzijn; in: Tijdschrift voor Coaching maart nr. 1 2010; pp. 14 - 18 (Voor download zie op pagina Download algemeen)
- Visser, L. (2017) Menselijkheid in de zorg; De arts - patiënt relatie; Uitgeverij SWP; ISBN: 9789088507441
De medische zorg heeft de laatste twintig jaar veel innovatieve, vooral technische ontwikkelingen doorgemaakt. In de dagelijkse praktijk bestaat de zorg echter voor het grootste deel uit de dialoog tussen de arts en de patiënt, waarbij de patiënt verwacht dat de zorg door een ‘goede’ dokter geleverd wordt. Maar wat is een goede dokter? Voor een patiënt is het belangrijk dat de arts menselijk en competent is, adequaat handelt, goede zorg levert en de patiënt betrekt bij te nemen beslissingen. Artsen echter zijn opgeleid om met name acute zorgproblemen te behandelen, en tegelijkertijd moeten ze zich steeds meer richten op het begeleiden van patiënten met een levenslange chronische ziekte.
Dat levert spanningen op. Gebrek aan goede communicatie en geen zicht op elkaars drijfveren, verergert vaak het lijden van de patiënt. Door te investeren in communicatie kan de gezondheidszorg naar een hoger niveau worden gebracht.
In Menselijkheid in de zorg schetst Leo Visser hoe slechte communicatie begint, maar vooral ook hoe het beter kan. Als patiënten weten hoe artsen denken en werken, stellen ze betere vragen. En als de arts zich bewust is van het perspectief van de patiënt, leidt dat tot grotere medemenselijkheid in de zorg.
- Wevers, C. (2018) . Kan ik daar wat aan doen? . Denken over professioneel handelen in zorg en welzijn; Uitgeverij Coutinho, ISBN: 9789046905999
Sociale professionals leggen van oudsher relaties tussen individuele, sociale, maatschappelijke en politiek-ethische vraagstukken. Kan ik daar wat aan doen? onderzoekt op kritische wijze de belangrijkste aspecten van de hulp- en zorgrelatie in verhouding tot de veranderende maatschappelijke instituties. Hoe kunnen sociale professionals in tijden van transitie en transformatie van het sociale domein trouw blijven aan de eigen kernwaarden? Over welke kwaliteiten moeten ze beschikken? Wat kenmerkt elke hulp- en zorgrelatie?
De filosofen en andere wetenschappers die de auteur aanhaalt, stimuleren de lezer om na te denken over de verschillende aspecten van de beroepspraktijk. Het doel hiervan is het sociaal reflectieve vermogen van studenten en professionals te verruimen en te verdiepen, ze bewuster te maken van eigen standpunten, ze te stimuleren deze ter discussie te stellen en ze te leren van perspectief te wisselen. Op de bijbehorende website staan o.a. opdrachten, filmmateriaal en een portrettengalerij met informatie over de besproken filosofen en wetenschappers. - Woldendorp, H. (2018) Toekomstbestendige zorgprofessionals en zorginstellingen; De consequenties van platformtechnologie voor de ouderenzorg. Uitgeverij Van Gorcum; ISBN: 9789023256083
Het sterk groeiende aantal mondige ouderen zal in de zeer nabije toekomst steeds vaker zijn eigen zorgtraject willen invullen met een zelf gekozen zorgprofessional. Dit betekent dat zowel zorgorganisaties als zelfstandige zorgprofessionals voor een fundamenteel nieuw businessmodel moeten kiezen.
Harry Woldendorp laat in dit boek zien hoe cliënten, zorgprofessionals en zorgorganisaties platformtechnologie kunnen gebruiken om elkaar te versterken en van deze uitdagingen een kans te maken. De relatie tussen cliënt en professional vormt de basis om te komen tot vernieuwing. Platformtechnologie ondersteunt die relatie en biedt innovatiekracht.
Dit compacte boek laat zien hoe je de zelfredzaamheid van ouderen kunt bevorderen en hoe deze autonomie zich verhoudt tot de behoefte aan controle in de ouderenzorg. Daarnaast gaat de auteur in op een aantal managementprincipes die de wendbaarheid en cliëntgerichtheid van zorgorganisaties versterken.
Geen titels
Geen titels
Geen titels